Avrupa pazarının büyük ölçüde kaybedilmesi ve Çin ile yürütülen doğalgaz müzakerelerinden sonuç alınamaması, Rus enerji şirketi Gazprom’u tarihinin en ciddi darboğazlarından birine sürükledi. Şirketin elinde kalan yaklaşık 60 milyar metreküp doğalgaz, yetkililer ve yöneticiler için ciddi bir sorun haline geldi.
Satılamayan gaz miktarı küçük ülkelerin yıllık üretimini aşıyor
Reuters’ın Rus yetkililere ve Gazprom yöneticilerine dayandırdığı habere göre, şirketin 2024 yılı üretimi 416 milyar metreküp olurken, bunun sadece 355 milyar metreküpü iç ve dış pazarlarda satılabildi. Geriye kalan 60 milyar metreküplük fazla, Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) yıllık üretiminden (55 milyar m³) fazla ve Polonya’nın yıllık tüketiminin üç katı büyüklüğünde.
Kuzey sahalarında kriz kapıda
Gazprom’un sahalarının yoğunlaştığı kuzey bölgelerde, daha önce Avrupa’ya günde yaklaşık 500 milyon metreküp gaz gönderiliyordu. Ancak ihracatın büyük ölçüde durması, bu bölgelerde biriken gazın ne yapılacağı sorusunu gündeme taşıdı. Rusya Uzak Doğu Kalkınma Bakanı Aleksey Çekunkov, 2025 St. Petersburg Uluslararası Ekonomi Forumu’nda yaptığı açıklamada, yapay zekâ ve blok zinciri endüstrisi için veri merkezlerine elektrik sağlamak amacıyla bu gazın kullanılabileceğini söyledi.
Ancak Rusya Enerji Bakanlığı bu öneriye sıcak bakmıyor. Bakan Yardımcısı Pavel Sorokin, doğalgazın veri merkezleri için ekonomik olarak pahalı bir enerji kaynağı olduğunu belirtti. Sorokin, fazla gazın iflasın eşiğindeki kömür sektörünü desteklemek için kullanılmasını önerdi: “Kömür madenlerinin yakınına gaz santralleri inşa edebiliriz,” dedi.
Avrupa ihracatı çöktü, Çin ve İran planları başarısız
Gazprom’un Avrupa’ya gaz ihracatı, zirve yaptığı dönemde 200 milyar metreküpü buluyordu. Ancak bugün bu rakam 30 milyar metreküpe kadar düşmüş durumda ve bu yıl, Ukrayna üzerinden geçen son hatların da kapatılmasıyla daha da azalması bekleniyor. Çin ile yapılan uzun soluklu görüşmeler sonuçsuz kalırken, Türkiye’de planlanan gaz merkezi projesi de rafa kaldırıldı.
Ocak ayında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, İran’a yıllık 55 milyar metreküp gaz satmayı planladıklarını açıklamıştı. Ancak enerji uzmanı Mihail Krutihin bu hedefin gerçekçi olmadığını belirtiyor. İran’ın zaten yeterli gaz rezervine sahip olduğunu ve Gazprom gazını üçüncü ülkelere ihraç etmeye yanaşmadığını hatırlatan Krutihin, İran iç piyasasında gaz satmanın da sübvansiyonlu fiyatlar nedeniyle ticari açıdan anlamsız olduğunu söyledi.
Tarihi zarar: 629 milyar ruble
Gazprom, 2023 yılında Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarına göre 629 milyar ruble zarar etti. Şirket, 2024 sonunda nominal olarak kâr bildirse de, doğalgaz faaliyetleri 1 trilyon ruble ilave zarar getirdi. Bu zararı telafi etmek için Rusya hükümeti, 2022-2024 arasında konut gaz tarifelerini %24 artırdı. 2025-2028 döneminde ise %46 oranında yeni bir zam daha planlanıyor.
“Güvenilir bir tedarikçi olarak görülmüyor”
Uzman Krutihin, “Gazprom’un devasa rezervlerini paraya çevirmesi artık mümkün görünmüyor,” değerlendirmesinde bulunuyor. Uluslararası pazarda Gazprom’a duyulan güvenin sarsıldığını vurgulayan Krutihin, Çin’le olası bir anlaşmanın bile altyapı yatırımları ve işletme maliyetlerini karşılamaya yetmeyeceğini ifade etti.
Kaynak: M5
