ESA, uzayda yapay güneş tutulması yarattı
ESA, Proba-3 göreviyle uzayda yapay güneş tutulması oluşturdu. İki uydunun hassas uçuşuyla altı saate kadar süren tutulmalar, Güneş’in koronasını detaylı inceleme imkanı sunuyor.
Avrupa Uzay Ajansı (ESA), Proba-3 görevinde devrim niteliğinde bir başarıya imza attı. Uzayda, istenildiği anda yapay güneş tutulması oluşturmayı başaran ajans, üstelik bunu birbirine milimetre hassasiyetinde hizalanmış iki küçük uyduyla yaptı.
Güneş tutulmaları, Dünya yüzeyinde 18 ayda bir nadiren görülen ve yalnızca birkaç dakika süren doğa olaylarıdır. Bu kısa süre, bilim insanlarının Güneş’in dış atmosferi olan koronayı gözlemlemesini oldukça zorlaştırıyor. Ancak ESA’nın 2024’te fırlattığı, 200 milyon avro bütçeli Proba-3 görevi bu sorunu aşmak amacıyla tasarlandı.
Uzayda yapay Güneş tutulması
Görev, “Coronagraph” ve “Occulter” adlı iki uyduyla yürütülüyor. Her biri çamaşır makinesi boyutundaki bu araçlar, Dünya çevresinde oldukça eliptik bir yörüngede hareket ediyor ve aralarındaki 150 metrelik mesafeyi yalnızca bir milimetre hata payıyla koruyor.
Bu ikili, yapay tutulmayı Occulter uydusunun Ay gibi davranarak Coronagraph üzerine 8 cm genişliğinde bir gölge düşürmesiyle oluşturuyor. Bu gölge, 5 cm çapındaki görüntüleme açıklığına tam denk geliyor. Böylece, Dünya’dan yapılan gözlemlerde karşılaşılan ışık saçılması ve parazit olmadan, koronaya ait farklı dalga boylarında veri toplanabiliyor.
Proba-3’ün en dikkat çekici özelliği, bu yapay tutulmayı her 19,6 saatlik yörünge turunda yaklaşık altı saate kadar sürdürebilmesi. Bu da bilim insanlarına eşi benzeri görülmemiş bir gözlem süresi sunuyor. ESA, bu teknolojiyle Güneş rüzgarları, koronal kütle atımları (taçküre kütle atımı) ve korona sıcaklık dalgalanmaları gibi karmaşık süreçleri daha iyi anlamayı hedefliyor.
Ayrıca, bilim insanlarının güneş koronasını simüle etmek için kullanılan bilgisayar modellerini iyileştirmelerine ve dijital tutulmalar oluşturarak Dünya’daki iletişim ve elektrik şebekelerini etkileyebilecek güneş olaylarını tahmin etme ve bunlara hazırlık yapma becerilerini geliştirmelerine yardımcı olacak.
