Dünya’nın manyetik kalkanında gizemli çöküntü
Dünya’nın manyetik alanında yıllardır gözlenen gizemli bir “çöküntü”, NASA bilim insanlarının merceğinde. “Güney Atlantik Anomalisi” (SAA) olarak bilinen bu devasa bölge, Güney Amerika ile Güneybatı Afrika arasında uzanıyor ve gezegenimizin manyetik alanının normalden daha zayıf olduğu bir alanı temsil ediyor.
NASA’ya göre bu manyetik zayıflık, Dünya’daki yaşamı etkilemiyor. Ancak alçak Dünya yörüngesindeki uydular ve Uluslararası Uzay İstasyonu (UUİ) için durum farklı. Anomali bölgesinden geçen uydular, Güneş’ten gelen yüksek enerjili parçacıklara karşı savunmasız kalabiliyor. Bu parçacıklar, uydu sistemlerinde arızalara, veri kaybına ve kalıcı hasarlara yol açabiliyor. Bu nedenle pek çok uydu, anomali bölgesine girmeden önce koruma amaçlı sistemlerini kapatıyor.
DÜNYA’NIN ÇEKİRDEĞİNDEKİ HAREKETLER
Bilim insanları, bu anomalinin nedenini Dünya’nın dış çekirdeğinde bulunan erimiş demirin hareketine bağlıyor. Bu devasa sıvı metal okyanusu, gezegenimizin manyetik alanını üretiyor. Ancak Afrika’nın 2 bin 900 kilometre altında bulunan yoğun kaya kütlesi, bu manyetik alanın oluşumunu bozarak SAA’yı ortaya çıkarıyor. NASA’dan jeofizikçi Weijia Kuang, “Bölgedeki manyetik alan, çevresine kıyasla çok daha zayıf ve ters polarite gösteren lokal alanlar oluşuyor,” diyor.
İKİYE AYRILIYOR VE HAREKET EDİYOR
2016’da NASA’dan Ashley Greeley’nin yaptığı bir araştırma, anomalinin yavaşça yer değiştirdiğini ortaya koymuştu. 2020’de yapılan bir başka gözlem ise SAA’nın iki farklı merkeze ayrıldığını, yani bölünme sürecinde olduğunu gösterdi. Bu durumun gelecekte ne anlama geldiği ise hâlâ belirsiz.
2020’de yayımlanan bir araştırma, Güney Atlantik Anomalisi’nin yeni bir olay olmadığını, en az 11 milyon yıldır Dünya’da tekrar eden bir manyetik düzensizlik olabileceğini gösterdi. Bu da anomalinin, Dünya’nın manyetik kutuplarının tamamen tersine dönmesinin bir habercisi olmayabileceğini düşündürüyor.
KUZEY IŞIKLARINI DA ETKİLİYOR
2024’te yayımlanan yeni bir çalışma, SAA’nın Dünya’daki auroraları (kutup ışıkları) da etkilediğini ortaya koydu.
NASA’dan jeofizikçi Terry Sabaka, “Anomali yavaş hareket ediyor ama şekil değiştiriyor. Onu düzenli olarak gözlemlemek, model ve tahmin geliştirmek açısından kritik,” diyor.
Kaynak: Hurriyet
