ABD’nin seçilmiş başkanı Donald Trump’ın Danimarka’ya bağlı Grönland’ı almak için askeri güç kullanabileceğine dair sözlerine Almanya ve Fransa’dan tepki geldi.
Almanya Başbakanı Olaf Scholz “Sınırların dokunulmazlığı ilkesi, küçük ya da güçlü fark etmeksizin her ülke için geçerlidir,” dedi.
Şansölye Scholz, Trump’ın açıklamalarını ‘anlaşılmaz’ olarak nitelendirerek hem Danimarka hem de Avrupa’nın Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) üyesi olduğunu hatırlattı. Scholz, Avrupa ülkelerinin NATO’nun Avrupa’nın savunmasında kilit bir rol oynadığını vurguladı.
Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noël Barrot ise “Avrupa Birliği’nin, diğer ülkelerin egemen sınırlarına saldırmasına izin vermesi kesinlikle söz konusu olamaz,” dedi.
Barrot katıldığı bir radyo programında, “ABD’nin Grönland’ı işgal edeceğine inanıyor muyum? Hayır. Ancak güçlünün hayatta kaldığı bir döneme girdik mi? Cevap evet” dedi.
İngiltere: İşgal gibi bir şey asla olmayacak
Trump’ın açıklamaları sonrasında ortaya çıkan tartışmaya AB üyesi olmayan Avrupa gücü İngilter de katıldı. İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy kendisine yöneltilen bir soru üzerine, “Anladığımız kadarıyla Trump, Arktik bölgesindeki Rusya ve Çin ataklarına, özellikle de kendi ülkesinin ekonomik güvenliğine ilişkin açıklamalar yapıyor. Ama işin sonucunda kuşkusuz, Grönland’ın Danimarka Krallığı’na bağlı bir alan olduğunu görecektir. NATO ülkelerinin birbirlerinin topraklarına ihlal kararları almaları mümkün değildir. Hiçbir NATO ülkesi bugüne kadar diğeriyle savaşmadı. Yani, Grönland’ın Amerika tarafından işgali asla olmayacak” dedi.
Trump’ın Grönland’a yönelik açıklamaları
Trump, Salı günü yaptığı açıklamada, Arktik adasının ulusal ve ekonomik güvenlik için ‘kritik’ olduğunu belirterek Grönland’ı satın alma arzusunu bir kez daha dile getirdi.
Trump bir muhabirin Grönland ve Panama Kanalı gibi bölgelerin kontrolünü ele geçirmek için askeri ya da ekonomik baskı kullanmayacağına dair “dünyaya güvence verip veremeyeceğini” sorması üzerine “Böyle bir taahhütte bulunmayacağım,” dedi.
Ancak Danimarka, uzun süredir müttefik olduğu ABD’ye Grönland’ın satılık olmadığını ve adanın sakinlerine ait olduğunu açıkça belirtti.
Grönland Başbakanı Múte Egede ise bağımsızlık arayışında olduğunu belirtmekle birlikte adanın satılık olmadığını yineledi. Egede, Çarşamba günü Kopenhag’da temaslarda bulunuyordu.
Grönland’ın stratejik önemi
Grönland, Soğuk Savaş’tan bu yana bir ABD radar üssüne ev sahipliği yapıyor ve Washington için stratejik bir öneme sahip. Trump, adanın Çin ve Rus gemilerini takip etmek için ‘kritik’ olduğunu söyledi.
Grönland halkının tepkisi
Grönlandlı siyasetçi Kuno Fencker, adanın “egemenlik ve kendi kaderini tayin hakkının tartışılmaz” olduğunu vurguladı. Fencker, ABD ile yapıcı bir diyalog ve karşılıklı faydaya dayalı bir ortaklığa açık olduklarını söyledi.
Ancak Fencker, Grönland halkının bağımsızlık hayallerine rağmen adanın yeni bir dış gücün kolonisi olmasını istemediğini belirtti.
Grönland’ın 57.000’lik nüfusu, geniş bir özerkliğe sahip olsa da ekonomisi büyük ölçüde Kopenhag’dan gelen sübvansiyonlara bağımlı. Ayrıca ada, bataryalar ve yüksek teknoloji cihazların üretiminde kritik öneme sahip nadir toprak elementleri açısından oldukça zengin.
Danimarka için tarihi bir kriz
Danimarka’nın uluslararası ilişkiler muhabiri Steffen Kretz, Grönland’daki halkın Trump’ın açıklamaları sonrası ‘şok’ olduğunu belirtti. Kretz, Danimarka hükümetinin Trump ile çatışmayı düşük tonda tutmaya çalıştığını ancak perde arkasında bunun modern tarihte Danimarka için en büyük uluslararası kriz olabileceğinin farkında olduklarını söyledi.
Kremlin de yakın takipte
Kremlin sözcüsü Dmitriy Peskov, Trump’ın son açıklamaları sorulduğunda, ‘Arktik Bölgesi, ulusal ve stratejik çıkarlarımızın olduğu bir bölge,’ dedi.
ABD’nin 47. Başkanı seçilen Donald Trump’ın Danimarka’nın Grönland’dan ‘vazgeçmesi gerektiğini’ söyleyerek, adayı satın alma niyetini vurgulaması özellikle de Rusya’yı alarma geçirdi.
Kremlin sözcüsü Dmitriy Peskov, Trump’ın son açıklamaları sorulduğunda, “Arktik Bölgesi, ulusal ve stratejik çıkarlarımızın olduğu bir bölge,” dedi.
Trump, dünyanın en büyük adası konumundaki Grönland’ı satın alma niyetini sıklıkla dile getirse de adayı ele geçirmek için askeri güç kullanma seçeneğini de dışlamıyor ve bu durum Moskova’yı tedirgin etmiş gibi görünüyor.
Sky News’a göre Peskov, “Durumun epey çarpıcı biçimde geliştiğini görüyor ve yakından izliyoruz, ancak neyse ki şimdiye kadar açıklamalar düzeyinde,” ifadelerini kullandı.
Arktik Bölgesi’nin Rusya için önemi nedir?
Kuzey Amerika’nın bir parçası olmasına rağmen siyasi olarak Danimarka’ya bağlı olan Grönland’ın yaklaşık yüzde 80’i buzla kaplı. Ancak Grönland’ı da içine alan Arktik Bölgesi’nin jeopolitik önemi gün geçtikçe artıyor.
Rusya, Arktik Bölgesi’nin en uzun kıyı şeridine sahip ülke konumunda. Bölgenin zengin petrol ve doğalgaz rezervleri de Rusya’nın enerji tedariki açısından onu hayati öneme sahip kılıyor.
İklim değişikliği, eriyen buzulların Rusya’nın Arktik kıyı şeridini çevreleyen Kuzey Denizi Rotası’nı giderek daha yaşanabilir hale getirriken, bu rotanın önemini daha da artırdı.
Rusya, NATO üyesi olmayan tek Arktik devleti. Eriyen buz, Arktik Bölgesi sınırını giderek daha fazla bir zayıf nokta haline getiriyor. Bu yüzden Rusya oradaki 50’den fazla Sovyet döneminden kalma askeri karakolu yeniden açtı, radar sistemlerini yükseltti ve Kuzey Filosu’nu modernize etti.
Böyle bir ortamda, ABD’nin bölgeden daha fazla toprak edinme girişimi (başka bir NATO üyesinden bile olsa) Rusya tarafından bir provokasyon olarak görülebilir.
Rus yetkililer, Grönland’ın ABD stratejik bombardıman uçaklarına ev sahipliği yapacağına dair de endişeli.
Ada aynı zamanda ABD’nin dünyanın en kuzeyindeki askeri tesisi olan Pituffik Uzay Üssü’ne ev sahipliği yapıyor. Burası nükleer ve konvansiyonel savunmada önemli bir üs olup Rusya’nın Kuzey Kutbu üzerinden başlatacağı olası bir saldırıya karşı erken uyarı sağlıyor.
Kaynak: M5
