Arama Kurtarma Timleri ve Görevleri

Deprem, çığ gibi doğal afetlerde arama kurtarma faaliyetlerini yürütmeden olumsuz hava ve arazi koşullarında yaralıların tahliye edilmesine kadar pek çok durumda Arama Kurtarma Timleri görev alıyor.

 

M5 İçerik Editörü Mehmet Tozlu kaleme aldı.

Arama ve Kurtarma timlerinin görevleri , zor doğa ve arazi şartlarında motorlu intikal imkânı olmadığı veya yaya intikal şartlarının güç olduğu bölgelerde meydana gelen olaylara müdahale etmek,

Kış turizminin icra edildiği pistlerde emniyet ve asayiş hizmetini sağlamak, kaybolan ve yaralanan yerli ve yabancı turistlere yardımcı olmak,

Dağcılık sporlarının yapıldığı bölgelerde meydana gelen kazalarda, kazazedelere ulaşmak ve tahliye etmek,

Meydana gelen deprem, sel, çığ gibi doğal afetlerde afetzedelere ulaşmak ve tahliye etmek olarak sıralanabilir.   

Arama ve kurtarma unsurları günümüzde sadece Askeri unsurlardan oluşmuyor.  2000 yılında İçişleri Bakanlığı’nca hazırlanan “Sivil Savunma Arama ve Kurtarma Birlikleri ve Ekiplerinin Kuruluşu ve Görevleri, Çalışma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelik” Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmişti.    

99.Depremi ile Arama kurtarma  birliklerinin önemi daha çok hissedilmişti TSK bünyesinde  kurulmuşsa da öncesin de gönüllü teşekküller sayıları kısıtlı olsa da mevcuttu. Bunlardan en çok bilineni AKUT ,sonraki tarihlerde farklı illerde farklı adlar ile sivil savunma yapılanmasına gönüllü yada kurum altında yapılanmalar olmuştur.

Halen ülkemiz veya farklı ülkelerde ki Afetlere müdahale devam eden bu STKlar, oldukça stratejik öneme sahipler.99 depreminde ülkemiz yabancı Arama ve kurtarma  ekiplerinin çalışmalarının merkezi olmuştu. O tarihlerde AK çalışmaları TSK, Emniyet, İtfaiye gibi kamu kurumlarınca yapılmaktaydı. Burada TSK bünyesinde olan  bu konuda eğitimi olmayan Erat kullanılmaktaydı. Daha sonra bu konuda ilk profesyonel ekip olan DAK kuruldu. Arkasından JGK/Jandarma  Genel komutanlığı bünyesinde JÖK-JÖPER komutanlığına bağlı olarak JAK timleri yapılanmasına gidilmiş, kurulduğu günden beri bir çok doğal Afette AK, arama kurtarma çalışmalarına katkı vermiş, bir çok canın kurtarılmasına vesile olmuşlardır.

Tarihçesi

17 ağustos 1999,Marmara depremi Arama Kurtarma  Dernekleri için milad olmuştur. Deprem sonrası  Arama Kurtarma ekiplerine olan ihtiyaç görülmüştür , 17 ağustos depreminde Kızılay ve Sivil Savunma Birlikleri gibi kamu oluşumlarının yanı sıra Arama Kurtarma Timi (AKUT) gibi özel ve gönüllü gruplar da yardım çalışmalarında faal rol oynadı. Ayrıca, İngiltere, Yunanistan, İsrail ,ABD ve Japonya başta olmak üzere çok sayıda ülkeden yardım görevlisi geldi.

Daha sonra TSK tarafından deprem, yangın, sel, çığ, toprak kaymaları, kaybolmalar, KBRN ve büyük kazalar gibi doğal olan veya olmayan her türlü afette yurt içinde ve yurt dışında arama ve kurtarma görevleri için Doğal Afetler Arama Kurtarma Tabur Komutanlığı kurulmuştur. İlk olarak Özel Kuvvetler Komutanlığı’na bağlı olarak kurulan DAK Taburu daha sonra Kara Kuvvetleri Komutanlığı Kara Lojistik Komutanlığına bağlanmıştır.

DAK Timi oluşumu.

1.Tim Komutanı

2.Dinleme ve Arama Uzmanı

3.Kurtarma Uzmanı (İki adet)

4.Acil Müdahale Uzmanı (İki adet) olmak üzeri 6 kişiden oluşur.

Alarmın verilmesi ile hazırlıklarını tamamlayarak, süratle afet bölgesine intikal etmeye hazır hâle gelebilir. Eş zamanlı olarak dört ayrı il veya bölgede farklı afet türlerinde toplam 22 Arama Kurtarma Timi ile müstakil olarak arama kurtarma yapabilir. Ulaşım dâhil hiçbir desteğe ihtiyaç duymaksızın, her türlü ortamda faaliyet gösterebilir.

Kurtarılan kişiye ilk müdahaleyi yaparak en yakın sağlık kuruluşuna tahliye edebilir. Muhabere vasıtaları ile her türlü koşulda irtibat sağlayabilir. Sarp kayalık ve dağlık arazide arama kurtarma faaliyeti icra edebilir. Su üstü, sualtı ve sel felaketinde arama kurtarma faaliyeti icra edebilir.

Yangında arama kurtarma faaliyeti icra edebilir. Afet bölgesine karadan intikalin mümkün olmadığı durumlarda, afet bölgesine paraşüt ile atlayabilir ve helikopter ile kurtarma tekniklerini uygulayarak kurtarma yapabilir. Derin kar, çığ ve şiddetli soğuklarda arama kurtarma faaliyeti icra edebilir.

DAK Taburu, tabur karargahı ve 3 DAK birliğinden, her DAK birliği ise birlik karargahı, kurtarma köpek kısmı ve 6 DAK timinden oluşuyor. Taburda, 15 ‘i subay olmak üzere toplam 178 personel bulunuyor.

DAK birliklerinde, 6’şar kişilik 6 DAK Timi bulunuyor. Bu timlerde, komutanın yanı sıra dinleme ve arama uzmanı, 2 kurtarma uzmanı ve 2 acil müdahale uzmanı yer alıyor.

Her DAK birliğinde bulunan bir kurtarma köpek kısmında, özel yetiştirilmiş 3 köpek bulunuyor. DAK taburunun görev alanına deprem, su taşkınları, yangınlar, toprak kaymaları, çığ, büyük kazalar, radyoaktif sızıntılar, kaybolmalar ve muharebe arama-kurtarma görevleri giriyor.

 DAK timleri, özel kuvvet timlerinin aldığı eğitimlerin yanı sıra çığ uzmanlık, yangından kurtarma, enkaz kaldırma, ilkyardım teknikleri, NBC Savunması eğitimi, teknik malzeme kullanma eğitimi, karada arama-kurtarma teknikleri, helikopterle arama, kurtarma, tahliye, ikmal, sualtı ve suüstü kurtarma eğitimleri teknikleri görüyor; yurtiçi ve yurtdışında arama kurtarma eğitim ve tatbikatları icra ediyor.

DAK timlerinin çok geniş imkan ve kabiliyetleri bulunuyor. DAK timleri, doğal afetlerde süratle bölgeye intikal edebiliyor.

Envanterinde bulunan malzeme ve teçhizatı en iyi derecede kullanarak olası can kaybının asgariye indirebiliyor. Doğal afetler nedeniyle haberleşme sisteminin çalışmaması halinde elinde özel muhabere imkan ve kabiliyetiyle haberleşme normal seviyesine dönünceye kadar ilgili tüm birimlerle irtibatı yürütebiliyor.

Taburda yer alan özel hava grubu helikopterleri, çatıya monteli harici yakıt depolarıyla 5.5 saat havada kalabiliyor ve 540 deniz mili mesafeye ulaşabiliyor. Personel yeri belirleme cihazı ile kazazedenin yeri tespit edilebiliyor, güçlü gece arama farı sayesinde gece araması yapabiliyor. Hassas küresel yer belirleme sistemiyle de her türlü hava şartlarında arama-kurtarma bölgesine ulaşabiliyor.

Çağdaş teknoloji ürünü en modern teçhizat ve malzemeyle donatılan DAK taburunda, teçhizat ve malzeme, personel standart donatımı, tim standart donatımı ve görev destek teçhizatı olarak 3 ana grupta toplanıyor. Bu donanımlar arasında termal kamera, yer belirleme cihazı, taşınabilir uydu yer terminali, balıkadam teçhizatı, kar motorsikleti, moloz kaldırma hava yastıkları, ilkyardım özel müdahale kurtarma aracı, arama-kurtarma görev köpek tim aracı, arama-kurtarma malzeme taşıma modülü, NBC elbisesi, monitörlü arama aparatı, TSK aft bilgilendirme radyosu özel donanımlı aracı, CN-235 CASA uçağı ve arama-kurtarma imkan ve kabiliyetine kavuşturulmuş 3 adet UH-60 Sikorsky helikopteri bulunuyor.

JAK/Jandarma Arama Kurtarma Tabur Komutanlığı

Jandarma Komando Arama Kurtarma Tabur Komutanlığı; yurt genelinde meydana gelebilecek her türlü doğa ve insan kaynaklı afetler ile olaylarda arama kurtarma faaliyeti icra etmektedir.

Bu görevlerin icrası maksadıyla; JAK Tabur Komutanlığı bünyesinde, Afet Arama Kurtarma Bölükleri ile Dağcılık, Sualtı ve Köpekli Arama Kurtarma Timlerinden oluşan Özel Arama Kurtarma Bölüğü bulunmaktadır.

Afet Arama Kurtarma Timleri;

Deprem, çığ, sel-su baskını, toprak kayması ve bina çökmesi gibi doğa ve insan kaynaklı afetlerde arama kurtarma faaliyeti icra etmektedir.

  “İNSAN HAYATI ÖNCELİĞİMİZDİR.”

Köpekli Arama Kurtarma Timi;

Her türlü doğa ve insan kaynaklı afette “canlı insanları” arama ve kurtarma faaliyeti icra etmektedir.

“SESSİZ ÇIĞLIKLARI DUYMAK, ONLARI SEVDİKLERİNE KAVUŞTURMAK İÇİN VARIZ.”

Dağcılık Timleri;

Dağ, kanyon, mağara, kuyu ve yüksek katlı bina gibi tabii ve suni yerlerde kaybolan veya yaralanan kazazedelerin kurtarılması maksadıyla arama kurtarma faaliyeti icra etmektedir.

Sualtı Timleri;

Su altında ve su üstündeki bütün yardım taleplerine yönelik arama kurtarma ve suç delillerine ulaşma faaliyetlerini icra etmektedir.

JAK Tabur Komutanlığı bu görevlerin en iyi şekilde icra edilmesi maksadıyla; eğitimlerine gerçek arazi ve hava koşullarında, yurt genelinde yıl boyunca devam etmektedir. Tabur bünyesinde görevli personelin, görevleriyle ilgili eğitimlerine ek olarak birlik içi, yurt içi ve yurt dışı kurslara katılımı sağlanarak konusunda uzmanlaşması amaçlanmaktadır.

Görevlerin etkin bir şekilde icra edilmesi maksadıyla; arama kurtarma faaliyetlerine ilişkin yurt içinde ve yurt dışındaki bütün güncel gelişmeler ile kullanılan teçhizat ve malzemelere ilişkin son teknolojiler devamlı takip edilerek Arama Kurtarma Taburunun imkân ve kabiliyetleri daha üst seviyelere çıkartılmaktadır.

JÖAK her yerde,  verilebilecek her türlü görevi her zaman yapmaya hazırız” sloganı ile. Kimi zaman depremzedelere uzanan yardım eli, ormanda yolunu kaybedenlerin sesi, kimi zaman da sel, su baskını gibi doğal afetlerde Türkiye`nin dört bir yanında vatandaşın yardımına koşan Jandarma Komutanlığının en gözde ekiplerinden Jandarma Arama Kurtarma (JAK) timleri, yurt içi ve yurt dışında meydana gelebilecek her türlü doğal ve insan kaynaklı afetler ile dağ, mağara, kanyonlarda, su altında arama kurtarma faaliyeti icra edebilecek kapasiteye sahiptir.

JAK Tabur Komutanlığının Afet Arama Kurtarma Bölükleri ile Dağcılık, Sualtı ve Köpekli Arama Kurtarma Timlerinden oluşan Özel Arama Kurtarma Bölüğünden oluştuğunu ifade etti. Timlerin ülkenin tamamında görev alabilecek şekilde eğitim alırlar, Tabur  kurulduğu günden bu yana Bingöl depremi, Konya`daki Zümrüt Apartmanı faciası, Van depremi ve Soma`da maden ocağında meydana gelen göçük olayında görev almıştır. Bugüne kadar 380 olayına müdahale etmiştir.

Jandarma Arama Kurtarma Timleri; deprem, çığ  gibi doğal afetlerde arama/kurtarma faaliyetlerinin yürütülmesi, kış turizm merkezlerinde emniyet ve asayişin sağlanması, olumsuz hava ve arazi koşullarında hasta/yaralıların tahliye edilmesi, doğa sporları yapılan dağlık/ormanlık bölgelerde önleyici kolluk ve icra edilmesi maksadıyla kurulmuştur. 

Mevcut (17) İl J.K.lığında (23)Tim;

Antalya-Saklıkent,

Ardahan-Yalnızçam,

Bolu – Kartalkaya,

Bursa – Uludağ (3),

Erzurum – Palandöken(2),

Erzincan –Ergan,

Hakkari – Mergabütan,

Kocaeli-Kartepe,

Isparta-Davraz ,

Kars – Sarıkamış (2),

Kastamonu – Ilgaz (2),

Kayseri – Erciyes (2),

Kahramanmaraş-Yedikuyular,

 Muğla-Fethiye,

Niğde – Çamardı,

 Rize – Çamlıhemşin,

Tunceli-Ovacık’ta görev yapmaktadır. 

 

SİVİL SAVUNMANIN TANIMI

Sivil Savunma: Düşman saldırılarına karşı halkın can ve mal kaybının en az seviyeye indirilmesi, hayati önem taşıyan her türlü resmi ve özel tesis ve kuruluşların korunması ve faaliyetlerinin devamını sağlayacak iyileştirmenin yapılması, savunma gayretlerinin halk tarafından en yüksek seviyede desteklenmesi ve halkın moralini yüksek tutmak için alınacak her türlü silahsız koruyucu ve kurtarıcı tedbir ve faaliyetleri ihtiva eder.

SİVİL SAVUNMA TARİHÇESİ

Ülkemizdeki Sivil Savunma Hizmetleri, ilk olarak 1928 yılında yürürlüğe konulan “Cephe Gerisinin Havaya Karşı Müdafaa Ve Muhafazası Talimnamesi” ile düzenlenmiştir.

1938 yılında 3502 sayılı “Pasif Korunma Kanunu” yürürlüğe konulmuş, illerde seferberlik müdürlükleri kurularak sivil savunma hizmetleri yürütülmüştür.

1958 yılında çıkarılan ve 28 Şubat 1959 tarihinde yürürlüğe konulan 7126 sayılı “Sivil Müdafaa Kanunu”nun adı daha sonra 586 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile “Sivil Savunma Kanunu” olarak değiştirilmiştir.

 

25/05/2009 tarihinde 5902 sayılı “Afet Ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun” yürürlüğe konulmuş olup, Sivil Savunma Genel Müdürlüğü ile il/ilçe sivil savunma müdürlükleri kaldırılmıştır. Bu Kanun ile Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı ile il afet ve acil durum müdürlükleri kurulmuştur. Sivil savunma hizmetleri Başkanlık bünyesinde bulunan Sivil Savunma Dairesi Başkanlığı ve il afet ve acil durum müdürlüklerince yürütülmektedir.

Arama kurtarma köpekleri

Arama kurtarma köpeklerinin önemi, 1999 yılında meydana gelen Gölcük depremiyle çok daha iyi anlaşıldı. Bunun üzerine çeşitli sivil toplum ve kamu kuruluşlarında arama kurtarma köpeklerinin eğitimine hız verildi.

Uzmanlara göre arama kurtarma köpekleri, enkaz altındaki canlı kişilerin çıkarılmasında zaman zaman teknolojik aletlerden daha iyi çalışıyor ve doğru tespitlerde bulunuyor. Bunun en yakın örneği İzmir depreminde yıkılan binaların enkazında sürdürülen kurtarma çalışmalarında yaşandı. Seferihisar açıklarında dün yaşanan 6,6 büyüklüğündeki depremin ardından bölgeye gönderilen 20 arama kurtarma köpeği, birçok kişinin enkaz altından çıkarılması çalışmalarında önemli görevler yaptı.

 

Bir köpeğin, arama kurtarma veya iş köpeği olması için saf ırka sahip olma zorunluluğu bulunmuyor. Köpekte oynamayı ve iş birliğini sevmesi, düzgün bir ortopedisi ile sinir sisteminin kuvvetli olması gibi özellikler aranıyor. Enkaz çalışmalarında kullanılan arama köpeklerinin çevik olması da büyük önem taşıyor.

AFAD bünyesindeki arama kurtarma köpekleri sıkı eğitimden geçiyor

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) bünyesindeki arama kurtarma köpekleri, kentsel arama kurtarma ve doğada arama kurtarma çalışmalarında görev alıyor. Enkaz altında kalan veya doğada kaybolan canlıların yerini belirlemek için çalışıyor.

Genellikle eğitmeni de olan bu köpekler AFAD arama kurtarma uzmanı ile ekip halinde hareket ediyor. Uzman ve köpek, birlikte bir AFAD Köpekli Arama Kurtarma Timi’ni oluşturuyor.

AFAD teşkilatında görev alabilecek köpeklere, henüz yavruyken özel testler uygulanıyor. Sadece gerekli şartları taşıyanlar aday olarak seçiliyor ve AFAD Köpek Eğitim Merkezlerinde eğitime kabul ediliyor.

Aday köpekler, AFAD Köpek Eğitim Merkezlerinde iki yıllık yoğun bir eğitimden geçiyor. Basit komutları almayı öğrendikleri “temel itaat”, yemek ve tuvalet gibi becerileri aldıkları “temel beceri”, karmaşık komutları uygulayabildikleri “ileri itaat”, belirtilen herhangi bir kişiye itaat ve iz sürme gibi kompleks becerilere sahip oldukları “ileri beceri” eğitimi alıyor. Bunların yanı sıra iz sürme, arama kurtarma, gaz sızıntısı, yangın ve doğal tehlike bildirme gibi eğitimlerden geçiyor.

Eğitimlerini başarıyla tamamlayan aday köpekler, eğitmeni ile birlikte Köpekli Arama Timleri Yeterlilik Sınavı’na giriyor. Daha sonra köpeğin yer aldığı tim, iki yılda bir yapılan sınav ile komisyon karşısında özel parkurda sınava tabi tutuluyor. Başarılı olması halinde sertifikalandırılıyor ve böylece aday köpekler AFAD teşkilatının bir üyesi oluyor.Kan basıncı yükselince koku yoğun şekilde ortaya çıkar”

Veteriner Hekim Köpek Eğitim Uzmanı Tarkan Özvardar, AA muhabirine yaptığı açıklamada, arama kurtarma köpeklerinin canlı insan kokusuna odaklı çalıştığını belirtti.

Bu köpeklerin havayı koklayıp havadaki insana ait koku moleküllerini takip ederek yoğunlaşmasına göre bölgeyi işaretleyip havlayarak, ‘burada canlı insan var’ sinyali verdiğini dile getiren Özvardar, “Canlı insanda kalp atımlarıyla birlikte kan dolaşımı şekilleniyor. Özellikle de enkaz altında kalmış bir insanda bu koku çok yoğun olur. Çünkü korku ve endişeye bağlı olarak yükselen adrenalin vücuttaki kan basıncını daha da yükseltir ve koku çok yoğun bir şekilde ortaya çıkar. Günümüzdeki teknoloji de dahil hiçbir alet köpeğin burnu kadar hassas ve kuvvetli değil.” dedi.

Özvardar, köpeklerin burun hassasiyetlerinin yaratılışlarından gelen bir özellik olduğunu ifade ederek, şunları kaydetti:

“Arama köpeklerinin burnunu iyi kullanması, insanla ilişkisinin, itaat ve oyun algısının iyi olması gerekiyor. Arama köpeği, ‘Canlıyı bulursan oyuncağına kavuşursun’ koşullandırılmasıyla bağdaştırılıyor. O yüzden havlama öğretiliyor, canlıya, kokuya ulaştığında havlamaya başlıyor ve orayı işaret ediyor. Aslında istediği, oyuncağı. Arama kurtarma köpekleri küçüklükten itibaren katı bir itaat programından geçer. Özellikle gerçek senaryolara hazırlanan köpekler katı bir itaat programından geçirilirler. Bu programla köpeğin kontrol altına alınması, sahip ve yönetici ile ilişkilendirilmesi oluşturulur. Daha sonra yönlendirme ve çeviklik öğretilir. Bu da enkazdaki veya diğer çeşitli engelleri aşması için yapılır. Mesela enkazdaki bir bacaya insan sığamıyor ama arama köpekleri kokuyu takip ederek sürüklenme yapabiliyor. Arama köpekleri başka bir canlının kokusuna reaksiyon vermez. Mesela bir kedinin veya köpeğin kokusuna tepki göstermez. Canlı insana organize edilir. Bu arada enkazda hayatını kaybetmiş insana da reaksiyon vermemesi gerekiyor. O işi yapanlar kadavra köpekleridir.”