Düşük Teknoloji, Yüksek Yaptırımlar: İran’ın “Sahte” Savunma Sanayiisi
İran büyük bir oyundan bahsediyor ancak yerel silah endüstrisi modernlikten çok uzak. Ve bu durum gelişmiş silahlar söz konusu olduğunda Tahran’ın rekabet edememesine neden oluyor. İran, ürettik dediği unsurları nükleer haricinde ispatlayamıyor ya da sektöre göre çok basit kalıyor.
National İnterest’de yayımlanan makale M5 tarafından çevrilmiştir.
İran’ın havacılık endüstrisi, yaklaşık kırk yıldır ağır yaptırımlar altında faaliyet göstermesine rağmen övünülecek başarıları var. Bir zamanlar ABD yapımı F-4 Phantom ve F-14 Tomcat’ların yedek parçalarının dahi satışının İran’a yapılmamasına rağmen, Irak’la dokuz yıllık yüksek yoğunluklu hava savaşı da dahil olmak üzere, onlarca yıldır ordusunu operasyonel durumda tutmayı başardı.
Örnek olarak; eski F-5 uçaklarının paslanmış gövdelerini ikiz dikey dengeleyici olarak birer Saeqeh saveş uçakları olarak yeniledi. J85 turbojet motor teknolojisi üzerinden mühendislik faaliyetleri yürüterek çeşitli dronlar yapmayı başardı.
Fakat bütün bu basit başarılar, gerçek bir “savaşçı” geliştirmekten çok uzak. Çünkü bütçe sıkıntıları ve teknik zorluklar İran için çok büyük bir engelleyici oldu.
Fransa, Almanya, Hindistan, Japonya ve Birleşik Krallık gibi çok daha zengin ülkeler bile kendi kendilerini geliştirmek konusunda yeni yeni aşamalar katederken İran’ın bulunduğu şartlar içerisinde daha iyisini yapması olası gözükmüyor.
Tahran, 2 Şubat 2013’te, dönemin Cumhurbaşkanı Ahmedinejad’ın da katıldığı On Gün Şafak törenlerinde, kendilerine ait gizli bir jet geliştirdiğini tüm dünyayı inandırdı.
The Aviationist’ten David Cenicotti’nin o dönemki analizleri ise gerçeği ortaya çıkardı.
Cenicotti o dönemde yaptığı analizde; “Bu uçaklar gerçekten uçabilecek bir şeye benzemiyor. Bazı önemli noktalara değinmek gerekirse örnek olarak kokpit, ortalama boydaki bir insanın sığamayacağı küçük tabi kullanacak kişi bir cüce değilse. Aynı şekilde burun bir radara sığmayacak kadar küçüktü…”
Bu varsayımsal gizli jet, 2013 yılından sonra ortadan kayboldu ve Nisan 2017’de bu defa prototip numarası “8” olarak Cumhurbaşkanı Ruhani’nin önünde gösterildiğinde yeniden ortaya çıktı. Fakat bu görüntüden sonra birkaç yıldır yine ortadan kayboldu. Ama bu kez İran medyası, jetin henüz uçuş testlerinden geçmediğini kabul etti. Yani 2013 yılında bitti olarak gövde gösterisi yapılan bu jet 2021 yılı itibari ile ortada yok.
Şimdiye kadar, gerçek bir gizli jet programının neleri içereceğini göstermek için Amerika Birleşik Devletleri, Çin ve Rusya’nın deneyimleri tamamen ortada iken İran’ın çabası artık inandırıcı görünmüyor.
Ayrıca, İran’ın 2003 yılında Shafaq adında sahte ses altı gizli savaş uçağının 2014 yılında tahtadan yapılmış bir model olduğunun ortaya çıktığını da unutmamak gerekiyor.
Şüphesiz, İran’ın gizli bir savaş uçağı istemek için birçok nedeni var. Bariz bir şekilde İsrail veya ABD’nin saldırısından korkuyor. Dahası, dördüncü ve 4,5 nesil F-15, F-16, Typhoon ve Rafale jet avcı uçaklarıyla zengin bir şekilde donatılmış birçok Arap devletiyle İran bölgesel hakimiyet için rekabet ediyor.
Bununla birlikte, sıfırdan üretilecek bir gizli jet geliştirmeye çalışmak ve bu zorlukların üstesinden gelmek pahalı bir çözümdür. Tahran’ın askeri yeteneklerine dair kolayca çürütülen sözde iddiaları İran’ın süregelen güvensizlik duygusunu kanıtlıyor.
