James Webb, yuvasından kopan süper kütleli kara deliği ilk kez gözlemledi

James Webb Uzay Teleskobu, galaksisinden koparak uzaya savrulan ilk süper kütleli kara deliği tespit etti. İşte bu sıra dışı keşfin bilim dünyası için anlamı ve detayları.

NASA’nın James Webb Uzay Teleskobu (JWST), ilk kez bir süper kütleli kara deliğin ait olduğu galaksiden koparak uzaya fırlatıldığını gösteren güçlü kanıtlar sundu. Bilim insanlarına göre bu olağanüstü nesne, evinden yaklaşık saatte 2,2 milyon mil gibi inanılması güç bir hızla uzaklaşıyor. Keşif, süper kütleli kara deliklerin her zaman galaktik merkezlere bağlı kalmadığını ve aşırı koşullar altında yerlerinden kopabildiklerini gösteriyor.

Kaçak süper kütleli kara delik nasıl tespit edildi?

Söz konusu kaçak süper kütleli kara delik, yaklaşık sekiz milyar ışık yılı uzaklıkta bulunan ve Kozmik Baykuş olarak adlandırılan etkileşim halindeki iki galaksinin içinde gözlemlendi. Güneş’in kütlesinin yaklaşık 10 milyon katı büyüklüğünde olduğu tahmin edilen bu devasa cisim, galaksi merkezinden çok uzakta yer almasıyla araştırmacıların dikkatini çekti. İlk ipuçları 2023 yılında Hubble Uzay Teleskobu verileriyle elde edilse de, olay ufkunun ışığı soğurması nedeniyle kara deliğin doğrudan gözlemlenmesi oldukça zordu.

James Webb Uzay Teleskobu’nun kızılötesi gözlem yetenekleri, bu noktada devreye girdi. JWST, kara deliğin önünden geçerken etkileşime girdiği gaz bulutlarını ayrıntılı biçimde analiz etmeyi başardı. Bu analizler, cismin saniyede yaklaşık 620 mil hızla hareket ettiğini ve galaksinin yerçekiminden tamamen kurtulduğunu ortaya koydu. Bu hız, onu şimdiye kadar gözlemlenen en hızlı gök cisimlerinden biri haline getiriyor.

Gözlemler yalnızca kara deliğin konumunu değil, çevresi üzerindeki dramatik etkilerini de gözler önüne serdi. Kara deliğin önünde galaksi ölçeğinde bir şok dalgası oluşurken, arkasında yaklaşık 200 bin ışık yılı uzunluğunda dev bir gaz kuyruğu meydana geldi. Bu gaz kuyruğu içinde yeni yıldızların oluşması, kara deliklerin yalnızca yok edici değil, aynı zamanda dolaylı olarak yapıcı süreçleri de tetikleyebileceğini gösteriyor.

Bilim insanları, bu olağanüstü hızın muhtemel nedenleri üzerinde de duruyor. En güçlü senaryoya göre kara delik, başka bir süper kütleli kara delikle çarpışma veya yakın etkileşim sonucu oluşan yoğun kütleçekim dalgalarıyla fırlatıldı. Alternatif bir açıklama ise üç cisim etkileşimi olarak bilinen ve iki kara delikten oluşan bir sisteme üçüncü bir kara deliğin dahil olmasıyla ortaya çıkan dinamik dengesizlik. Bu tür olayların, galaksi birleşmeleri sırasında sanılandan daha yaygın olabileceği düşünülüyor.

Kaynak: Donanım Haber / Ayça Melisa Karadede