ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, İran’ın Hürmüz Boğazı’nı kapatma tehdidine karşı Çin’e diplomatik baskı yapma çağrısında bulundu. Çin ve Avrupa Birliği ise bölgedeki gerilimin tehlikeli boyutlara ulaşabileceği uyarısında bulundu.
ABD’nin İran’daki nükleer tesislere yönelik düzenlediği hava saldırılarının ardından, Tahran yönetiminin Hürmüz Boğazı’nı kapatabileceğine yönelik iddialar uluslararası endişeye yol açtı. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, bu gelişme üzerine Çin’e çağrıda bulunarak, İran’ı bu adımdan vazgeçirmesi yönünde devreye girmesini istedi.
Rubio, Fox News’e verdiği röportajda, “Pekin’deki Çin hükümetine İran’ı aramaları konusunda çağrıda bulunuyorum çünkü Çin, Hürmüz Boğazı’na bağımlı bir şekilde İran petrolünü alıyor. Boğazın kapanması Çin ekonomisini ciddi şekilde sarsar” ifadelerini kullandı.
Hürmüz Boğazı, küresel petrol arzının yaklaşık yüzde 20’sinin geçtiği kritik bir enerji geçidi olarak öne çıkıyor. İran’ın bu boğazı kapatması, sadece bölgesel değil küresel enerji güvenliğini de tehlikeye atabilir. ABD’li yetkililer, böyle bir adımın İran için ekonomik bir “intihar” olacağını belirtiyor.
İran Meclisi’nin Hürmüz Boğazı’nın kapatılmasına yönelik bir planı onayladığı iddia edilse de, nihai kararın ülkenin en üst güvenlik organı olan Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi tarafından verileceği bildirildi. İran lideri Ayetullah Ali Hamaney’e yakın bir danışmanın, ABD’nin askeri üslerinin “meşru hedef” olarak görüldüğünü açıklaması, tansiyonu daha da artırdı.
Çin, ABD saldırılarını sert bir dille eleştirirken, Pekin’in BM Daimî Temsilcisi Fu Cong, taraflara “ateşe körükle gitmemeleri” ve askeri güç kullanmaktan kaçınmaları çağrısında bulundu. Çin’in devlet gazetesi Global Times ise, ABD’nin İran’daki askeri operasyonlarının Ortadoğu’yu “kontrol edilemez bir noktaya” sürüklediğini yazdı.
AB’den gerilimi düşürme çağrısı
Avrupa Birliği de gerilimin yükselmesinden duyduğu kaygıyı dile getirdi. AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, İran’ın Hürmüz Boğazı’nı kapatmasının “son derece tehlikeli” bir adım olacağını belirtti. “Bu durum kimse için iyi olmaz. Savaşın tırmanma riski çok büyük” diyen Kallas, tüm tarafları itidale davet etti.
Petrol fiyatları ise saldırıların ardından dalgalı bir seyir izledi. Brent tipi ham petrol, pazartesi günü 81,40 dolara kadar yükseldikten sonra 78 dolar seviyelerine gerileyerek günü yüzde 1,4’lük artışla kapattı. Enerji uzmanları, Hürmüz Boğazı’nda yaşanacak bir kriz halinde fiyatların hızla yükselebileceği uyarısında bulunuyor.
Çin, günde yaklaşık 1,8 milyon varil ile İran petrolünün en büyük alıcısı konumunda. Japonya, Hindistan ve Güney Kore gibi büyük Asya ekonomileri de bu güzergâhtan geçen ham petrole büyük ölçüde bağımlı.
Uzmanlar, İran’ın Hürmüz Boğazı’nı kapatmasının bölgedeki diğer petrol üreticileriyle ilişkilerini bozabileceğini ve Çin gibi büyük alıcılarla diplomatik sorunlara yol açabileceğini belirtiyor. Enerji analisti Vandana Hari, “İran’ın bu adımdan kazanacağı çok az şey, kaybedeceği ise çok fazla” değerlendirmesinde bulundu.
Kaynak: M5
