İsrail, 13 Haziran sabahı erken saatlerde İran’a yönelik geniş çaplı bir hava saldırısı başlattı. İran’ın başkenti Tahran dahil olmak üzere birçok şehirde nükleer tesisler ve askeri hedeflerin vurulduğu operasyonda üst düzey komutanlar ve bilim insanları hayatını kaybetti. Saldırının ardından İsrail olağanüstü hâl ilan ederken, Ürdün’de uyarı sirenleri çaldı, petrol fiyatları son 5 ayın en yüksek seviyesine çıktı.
Askeri ve Nükleer Hedefler Vuruldu
İsrail Hava Kuvvetleri tarafından düzenlenen saldırılarda Tahran, Tebriz, İsfahan’daki Natanz nükleer tesisi, Kirmanşah ve Loristan’daki komuta merkezleri ve askeri karargâhlar hedef alındı. İran devlet televizyonuna göre saldırıda İran Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Muhammed Bakıri, Devrim Muhafızları Genel Komutanı Tümgeneral Hüseyin Selami ile 6 nükleer bilim insanı hayatını kaybetti. Vurulan tesisler arasında İran’ın uranyum zenginleştirme programının kalbi sayılan Natanz da bulunuyor.
Saldırılarda sivil yerleşim alanlarının da isabet aldığı, çok sayıda sivilin hayatını kaybettiği bildirildi. İran ordu kaynakları, hava savunma sistemlerinin bazı İsrail füzelerini havada etkisiz hale getirdiğini açıkladı.
İsrail’de Olağanüstü Hal, Hava Sahası Kapalı
İsrail Savunma Bakanı Yisrael Katz, saldırının ardından ülke genelinde olağanüstü hâl ilan edildiğini duyurdu. Katz, “Bu önleyici saldırının ardından İran’dan kısa sürede füze ve İHA saldırısı beklenmektedir” dedi.
İsrail ordusu, ülke genelinde tam alarm durumuna geçildiğini, eğitim ve toplantı gibi tüm sivil faaliyetlerin durdurulduğunu açıkladı. İsrail hava sahası ikinci bir duyuruya kadar sivil trafiğe kapatılırken, Tel Aviv Ben Gurion Havalimanı’ndaki tüm uçuşlar askıya alındı.
İran: Misilleme Kaçınılmaz, ABD de Sorumlu
İran Dışişleri Bakanlığı, saldırının yalnızca İsrail’e ait olmadığını, ABD’nin bilgisi ve izni olmadan böyle bir operasyonun gerçekleştirilemeyeceğini belirtti. Açıklamada, “Bu saldırının tehlikeli sonuçlarından sadece İsrail değil, ABD de sorumludur” denildi.
İran Genelkurmay Başkanlığı, saldırıya “doğrudan ve kararlı” bir karşılık verileceğini duyurdu. İran Silahlı Kuvvetleri yüksek alarma geçti, askeri tesislerde olağanüstü güvenlik önlemleri alındı.
Ürdün’de Alarm Durumu: Füze ve İHA’lar Durduruldu
Saldırıların ardından Ürdün ordusu, ülke hava sahasına giren bazı füze ve insansız hava araçlarının etkisiz hale getirildiğini açıkladı. Müdahalenin, bu unsurların yerleşim alanlarına düşme ihtimali üzerine yapıldığı belirtildi. Ürdün’de birçok kentte uyarı sirenleri çaldı.
Türkiye ve Uluslararası Toplumdan Sert Tepki
Türkiye Dışişleri Bakanlığı, saldırıyı “uluslararası hukukun açık bir ihlali” olarak değerlendirdi ve “en güçlü şekilde” kınadı. Bakanlık, “Bu tür eylemler, bölgedeki gerilimi daha da tırmandırır. Tarafları itidale ve sağduyuya davet ediyoruz” açıklamasında bulundu.
Saldırıların, İran’ın nükleer programıyla ilgili müzakerelerin yoğunlaştığı bir dönemde gerçekleşmesinin (İsrail Başbakanı Binyamin) Netanyahu hükümetinin herhangi bir meselenin diplomatik yollarla çözülmesini istemediği ve kendi çıkarları doğrultusunda bölgesel istikrarı ve küresel huzuru riske atmaktan kaçınmadığını gösterdiğine dikkat çekilen açıklamada, İsrail’in daha büyük çatışmalara yol açabilecek saldırgan eylemlerine bir an önce son vermesi gerektiğinin altı çizildi.
Açıklamada şu ifadelere yer verildi:
“Orta Doğu’da daha fazla kan ve yıkım görmek istemediğimizi tekraren ifade ediyoruz. Savaşın yayılmaması için uluslararası toplumu acilen harekete geçmeye çağırıyoruz.”
Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği, NATO, Suudi Arabistan, Katar ve Japonya gibi birçok ülke ve kuruluş da taraflara tansiyonu düşürme çağrısı yaptı.
ABD: Saldırıda Yer Almadık, Bilgilendirildik
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, İsrail’in saldırısını “tek taraflı bir eylem” olarak nitelendirdi. ABD’nin operasyona katılmadığını ifade eden Rubio, saldırı öncesi Washington’un bilgilendirildiğini doğruladı.
ABD Dışişleri Bakanlığı, bölgede güvenlik riski nedeniyle Bağdat, Bahreyn ve Kuveyt’teki diplomatik temsilciliklerde zorunlu olmayan personelin tahliyesine yönelik hazırlıkların başlatıldığını bildirdi.
Petrol Fiyatlarında Hızlı Yükseliş
İsrail’in saldırısı uluslararası enerji piyasalarını da etkiledi. Brent petrolün varil fiyatı %7,4 artışla 74,49 dolara, Batı Teksas türü (WTI) petrol ise %7,8 artışla 73,39 dolara yükseldi. Bu seviyeler, son 5 ayın en yüksek fiyatları olarak kayda geçti.
Nükleer Müzakereler Askıya Alındı
İran ile ABD arasında Umman’da yürütülmesi planlanan 6. tur nükleer görüşmelerin, saldırılar nedeniyle süresiz olarak askıya alındığı bildirildi. Tahran, diplomatik sürecin askıya alınmasından da İsrail ve ABD’yi sorumlu tuttu.
Kaynak: M5 / AA
