Analiz: Afrika ülkelerinde Fransa karşıtlığı artıyor!
Fransa, Afrika ülkelerinde güvenliği sağlamak gerekçesiyle askeri varlığını devam ettiriyor. Ancak Fransa’nın Afrika ülkelerindeki askeri operasyonlarına rağmen etnik çatışmalar, isyanlar ve terör faaliyetlerinin önü kesilemiyor. Bu durum ise bölgedeki Fransız karşıtlığını artıyor. Fransa da Afrika kıtasında yükselen Fransız karşıtlığını Rusya’nın etkisinin artmasına bağlayarak bu ülkeyi “Fransa’yı avlama projesi yürütmekle” suçluyor. Ancak bölgede nüfuzu artan tek ülke Rusya değil.
Fransa, Afrika’da uzun yıllar boyunca sömürgeci devlet olarak hüküm sürdü.
Independent Türkçe’nin aktardığına göre, Afrika’daki varlığı 16’ncı yüzyıla kadar geri giden Fransa, 20’nci yüzyılın başlarında; Kuzey Afrika’da Cezayir ve Fas ile Batı ve Orta Afrika’da günümüzde Moritanya, Senegal, Gine, Mali, Fildişi Sahili, Benin, Nijer, Çad, Orta Afrika Cumhuriyeti, Gabon, Kamerun, Cibuti ve Madagaskar’ı kapsayan geniş bölgede hakimiyet kurdu.
Ancak 1960’larda kıta ülkelerinin bağımsızlıklarını kazanması sonrası bölgedeki Fransa etkisi azaldı.
Afrika’daki “Fransız karşıtlığı” düşüncesinin temellerinin ise Burkina Faso’nun efsanevi lideri Thomas Sankara tarafından 1980’lerde atıldığı biliniyor.
AA’nın aktardığına göre, emperyalizm söylemleriyle tanınan Sankara’nın 1986’da başkent Vagadugu’yu ziyaret eden dönemin Fransa Cumhurbaşkanı François Mitterand’a sömürgecilik dönemine ilişkin yönelttiği eleştiriler, Mitterand’ın da Sankara’ya verdiği karşılık Afrika ile Fransa hükümeti arasında ilk ciddi soğukluk olarak kayıtlara geçti.
Sankara ve Mitterand’ın arasındaki söz düellosundan yaklaşık 20 yıl sonra kıtadaki Fransız karşıtlığı, bu sefer Fildişi Sahili’nde ortaya çıktı.
Fransa’yla çok yakın ilişkiler yürüten Fildişi Sahili’nde öğrenci gruplarının 2000’li yılların başında gerçekleştirdiği sokak gösterileri beklenmedik birçok problemin ortaya çıkmasına neden oldu.
2011’e kadar aralıklarla süren protestolarda Fransa’nın Fildişi Sahili’ndeki çıkarları doğrudan hedef alındı.
Fransa karşıtı eğilim diğer eski sömürgelerde de artış gösterdi, ancak fazla etkili olamadı.
Mali, Burkina Faso ve Nijer zaman içerisinde El-Kaide ve DAEŞ başta olmak üzere cihatçı örgütlerin yuvalandığı ülkeler haline geldi.
Bu ülkelerin güvenliğini ve istikrarını muhafaza etmek için askeri üsler bulunduran Fransa, terör örgütleriyle mücadelede Afrika ülkelerinin gözünde yetersiz kaldı.
Fransa’nın Afrika’daki başarısız operasyonları ve 2020 yılından itibaren Mali ve Burkina Faso’da üst üste gerçekleştirilen darbeler bölgede Fransız karşıtı eylemlerin tekrardan artmasına neden oldu.
Fransız karşıtlığı, 2021’de ise bölgenin en stabil ülkesinde, Senegal’de, hiç beklenmedik şekilde gün yüzüne çıktı.
Senegalli muhalif lider Ousmane Sonko’nun Mart 2021’de gözaltına alınmasıyla başlayan sokak olaylarında göstericiler, Fransız iş yerlerine yöneldi.
Muhalif lider Sonko, tecavüz suçlamasıyla gözaltına alınsa da “Fransa karşıtı” görüşleri nedeniyle destekçileri, Fransız marketleri yağmaladı ve benzin istasyonlarını ateşe verdi.
Sonko, Temmuz 2021’de yaptığı açıklamada ise “Ülkedeki tüm sıkıntıların kaynağı Fransa değil ama Fransa’nın artık elini gırtlağımızdan çekmesinin zamanı geldi” ifadelerini kullanarak, Fransa’yı Senegal’in iç işlerine karışmakla suçladı.
Mali’de 2021’de darbeyle başa gelen Cumhurbaşkanı Assimi Goita’nın ülkedeki Fransız askeri varlığını sorgulaması da Fransa’nın yeniden hedef haline gelmesine neden oldu.
Mali, terörle mücadelede Rusya ile yakınlaşırken halk da Fransa’nın Mali’den ayrılması için eylemler düzenlemeye başladı.
Bu eylemler sadece Mali’ye değil, Fransa’nın askeri üslerinin olduğu Nijer ve Burkina Faso’ya sıçradı.
Burkina Faso, Mali ve Nijer’de düzenlenen Fransa karşıtı eylemlerde Rus bayraklarını taşıyan protestocular, “Fransa defol” anlamına gelen Fransızca “France degage” yazılı dövizler taşıdı.
Burkina Faso ve Mali’deki darbe yönetimleri Fransız askerlerinin ülkeyi terk etmesinde ısrarcı oldu. Mali’deki Fransız birlikleri 15 Ağustos 2022’de ülkeden çekildi.
Burkina Faso hükümetinin geçtiğimiz ay, ülkede konuşlu Fransız askeri birliklerinin çekilmesi için bir ay süre tanıması üzerine de Paris yönetimi ülkeden birliklerini çekme kararı aldığını duyurdu.
Fransa’nın eski sömürgesi olan Burkina Faso’da 400 civarında özel gücü bulunuyor. Fransız güçlerinin, komşu ülke Mali’den yayılan şiddeti önlemede yeterince çaba göstermediğini savunan Vagadugu yönetimi, ülke savunmasını kendilerinin üstlenmek istediğini söylüyor.
FAS ve CEZAYİR’DE ARTAN FRANSA KARŞITLIĞI
Fransa’nın eski sömürgelerinden Fas ve Cezayir’de de Paris karşıtlığı artıyor. Bu iki ülke siyasi bağımsızlığını kazandı. Ancak sömürgeciliğin farklı alanlardaki etkileri bu ülkelerde hala devam ediyor.
Fas ve Cezayir’de kültürel, ekonomik ve diğer alanlarda Fransız etkisi varlığını devam ettiriyor.
Faslı aktivistler geçtiğimiz yıl Fransızcanın eğitim müfredatından çıkarılması ve resmi kurumlardaki kullanımının durdurulması talebiyle kampanya başlattı.
Faslı aktivistler, “Change.org” adlı internet sitesi üzerinden “Fas’ta dil adaletine evet, Fransızcaya hayır” temasıyla kampanya düzenledi.
TRT’nin aktardığına göre, ülkede Fransızcanın eğitim müfredatından çıkarılması ve resmi kurumlarda kullanılmaması talebiyle düzenlenen kampanya kapsamında 6 bin 760 imza toplandı.
Cezayir’in de üçte biri Fransızca konuşuyor. Cezayir Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun, “Başta eğitim olmak üzere istisnasız her alanda, ülkemizin bağımsızlık sonrasında karşı karşıya kaldığı durumu unutmamalıyız” diyor.
İslami eğilimli parti Barış Toplumu Hareketi Başkanı Abdurrezzak Mukri ise “Cezayir’de savaş devam ediyor, bunun gibiler, onları her cephede yendiğimizi anlasınlar diye kültürel, ekonomik ve tüm alanlarda tam bağımsızlık sağlanana kadar da bitmeyecek” açıklamasını yapıyor.
AFRİKA’DA RUSYA’NIN ve ÇİN’İN NÜFUZU ARTIYOR
Afrika’da Fransa karşıtlığı artıyor. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, kıtada giderek zarar gören Fransa imajının sorumlusu olarak Rusya’yı ve Çin’i gösteriyor.
Emmanuel Macron, Rusya’nın, Fransa’nın askeri anlamda anlaşmazlığa düştüğü veya etki kaybı yaşadığı zor durumdaki Afrika ülkeleri üzerinden “Fransız avcılığı yaptığını” ileri sürüyor.
Fransa; Rusya’yı Wagner paralı askerleri üzerinden Mali başta olmak üzere bölgede Fransız karşıtlığı ve manipülasyon yapmakla suçluyor.
Fransa; Mali, Burkina Faso, Nijer gibi Afrika’daki eski sömürgelerinde Fransız varlığından duyulan rahatsızlığı Rusya’nın artan etkisine bağlıyor.
Ancak Afrika’da artan Fransız karşıtlığının nedenleri arasında; Fransa ordusunun özellikle Batı ve Orta Afrika’daki askeri operasyonları, silahlı örgütlerin terör eylemlerinin önlenememesi, Fransa frangı ile ilgili tartışmalar ve Fransız liderlerin Afrikalılara yönelik üstenci açıklamaları yer alıyor.
Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova ise ‘Fransa’nın Afrika kıtasındaki ülkelere bağımsız bir jeopolitik unsur olarak değil, sömürgeci geçmişiyle davranış sergilediğini’ bu durumun da bölgedeki Paris karşıtlığını artırdığını söylüyor.
Nedeni ne olursa olsun Afrika’daki Fransız sömürgesi ülkelerde, Fransa karşıtlığı her geçen gün artıyor. Buna karşılık bölgenin birçok noktasında Rusya ve Çin varlığını sağlamlaştırıyor.
Moskova’nın paralı asker gücü Wagner aracılığıyla, Afrika’daki nüfuzu artıyor. Çin’in de hayata geçirdiği “Kuşak ve Yol” projesi ile bölgedeki varlığı güçleniyor. Afrika ülkeleri her geçen gün Pekin yönetimi ile ekonomik bağlarını güçlendiriyor.
Kaynak: IntellStrategy
