Savunma Sanayinin Öncüleri Şakir Zümre: Türkiye’nin İlk Silah Fabrikatörü - M5 Dergi
Makaleler

Savunma Sanayinin Öncüleri Şakir Zümre: Türkiye’nin İlk Silah Fabrikatörü

Abone Ol 

1885 yılında Varna’da dünyaya gelen Şakir Zümre, Varna’da ilk ve ortaokul eğitimini tamamladı. Daha sonra lise ve yüksek eğitimini Cenevre’de tamamlamaya karar veren Zümre Birinci Dünya Savaşı yıllarında Varna Türk milletvekili olarak Bulgar parlamentosuna katıldı. O yıllarda Sofya’ da görevli olan Yarbay Mustafa Kemal ile yakın ilişkiler kuran Zümre aynı zamanda Mareşal Fevzi Çakmak’ın da yakınıydı.

Ulusal bağımsızlık savaşı kazanılıp Cumhuriyet ilan edildikten sonra Türkiye’ye gelip yerleşen Zümre daha sonra ülkemizin askeri alandaki ilk özel sektör fabrikasını kurdu. Fabrika, Haliç’te Tapa Fabrikası’ndan geriye kalan yıkıntıların üzerine kuruldu.

Kurmuş olduğu bu fabrika ile Türk ordusunun uzun süre silah ve cephane ihtiyacını büyük ölçüde karşıladı. İlk zamanlarda fabrikada çalışan işçi ve ustalar Bulgaristan’dan getirilse de 1930’lu yıllardan itibaren kadronun tamamına yakınını Türklerden oluşturdu.

Fabrikasının “tarifnameleri” teknik ekibi tarafından projelendirilerek 1939 yılında kitap olarak yayımlandı. Türk ordusuna ait İmalat-ı Harbiye Fabrikaları, Şakir Zümre Fabrikası ile müşterek silah üretimi yaptı.

Türk Hava Kuvvetleri’ne ait ilk bombardıman uçaklarının kullandığı ilk bombalar Türk malıdır ve büyük bir bölümü Şakir Zümre Fabrikası’nda üretilmiştir. 100 kg, 300 kg, 500 kg ve 1000 kg’lık uçak bombalarıyla çeşitli yangın bombalarını bu fabrikada seri olarak üretmiştir.

Sadece Hava Kuvvetlerinin değil Deniz Kuvvetlerinin de ihtiyacı olan cephaneleri üretmeyi başardı. Hatta ilk Türk denizaltı su bombalarıyla birlikte aydınlatma fişekleri, mayınlar ve el bombaları da burada üretildi.

Türk Kara Kuvvetleri’nin gereksinimi olan silah ve cephaneler, eğitim bombaları, işaret ve aydınlatma fişekleri ve bu fişekleri ateşlemeye yarayan silahlar, Şakir Zümre Fabrikası’nın en çok ürettiği ürünlerdendi. El bombasından top kaması ve çeşitli çaplarda kara mayınlarına kadar Türk ordusunun ihtiyacı olan çeşitli cephanelikler, bu fabrikada Türk teknisyen ve ustalar tarafından yapıldı.

Bir süre sonra Yunanistan, Bulgaristan, Polonya ve Mısır gibi ülkelere ihracat yapmaya başladı. 1937 yılında Yunanistan’a hemen sonrasında ise Polonya’ya uçak bombaları ihraç etti. Yunanistan’a yaptığı 1,5 milyon liralık ihracat o dönemde adeta ‘can suyu’ oldu. Şakir Zümre Fabrikası’nda üretilen uçak bombaları Alman saldırısı karşısında, hava kuvvetlerini güçlendirmek amacıyla Polonya tarafından da satın alındı. Türkiye’de büyük bir ekonomik zafer olarak nitelendirilen ihracatlar, basında önemli yer buldu.

DENİZALTI BOMBALARINDAN SOBA ÜRETİMİNE GEÇİŞ

İkinci Dünya Savaşı’nın yokluklarla dolu yıllarında, Türk ordusunun silah ve cephane gereksinimini karşılayabilmek için yoğun bir biçimde çalıştı. İkinci Dünya Savaşı yıllarında fabrikada çalışan işçi sayısının 2 bine çıktığı zamanlar olmuştu. Bu yıllarda fabrikanın en büyük sorunlarından biri, uluslararası ulaşım yollarının kapalı ve abluka altında olması dolayısıyla fabrikanın hammadde, teknik alet ve makine gereksinimlerinin karşılanamamasıydı.

Devamı M5 Dergisi Haziran 2019 Sayısında…

Etiketler
Abone Ol 

İlgili Yazılar

Bir yanıt yazın

Abone Ol 
Back to top button
Close
Close