Türk Dilli Devletler İstihbarat Servisleri Konferansı
Türk dünyasının başat ülkeleri, istihbarat alanında bir araya gelerek uyum içinde adeta bir ilki gerçekleştirmişlerdir. Kuruluşunun 20’nci yılını geride bırakan “Türk Dilli Devletler İstihbarat Servisleri Konferansı” önemli bir konuma sahip olmasının yanında, kardeş ülkeler istihbarat servisleri arasında iletişim köprüsü olarak da varlık göstermektedir.
Büyük işler, önemli atılımları; ancak birlikte çalışma ile elde edebiliriz.
Tarih sahnesine Orta Asya’da çıkan Türkler, her devirde tarihin akışını değiştirmiş, asırlar boyunca kıtalara hükmetmiş ve adeta tarihe yön vermiştir. Hunlardan günümüze kadar uzanan bir devlet geleneği olduğu göz önüne alındığında, tarihsel süreç içinde istihbarat algısı Türklerde büyük değişimler geçirmiştir. Türk tarihindeki göç ve İslamiyet’le tanışma süreçleri içinde istihbaratçılık ve istihbarat algısı büyük değişimlere uğramış ancak köklerden gelen teşkilatçılık geleneği bozulmamıştır. Bu bağlamda Türk istihbaratı köklü bir tarihe ve devlet geleneğine sahiptir. Türkler tarih boyunca istihbarata gereken önemi vermiş, pratik istihbarat metodolojisi ile bulundukları coğrafyalarda var olmaya devam etmektedirler.
Kafkasya ve Orta Asya’da bulunun Türk Devletleri uzun yıllar Rus işgali altında kalmıştır. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliğindeki (SSCB) ülkelerin liderleri, 21 Aralık 1991 tarihinde birliğe son veren mutabakata varınca Sovyetler Birliği dağılmıştır. Soğuk Savaşı sona erdiren bu jeopolitik kırılma ile birlikte Sovyet jeopolitik gerçekliği ve devlet varlığının sona erme süreci, birlikteki devletlerin bağımsızlıklarını kazanmalarıyla tamamlanmıştır. Bu konuda Gazi Mustafa Kemal’in 1934 yılındaki “Sovyetler Birliği bir gün dağılacaktır, bizim orada soydaşlarımız ve ırktaşlarımız vardır; bugün için Sovyetler Birliği ile dostuz ama gün geldiğinde bu akraba soydaşlarımızla ilgili gerekli tedbirlere hazır olmalıyız” öngörüsünü hatırlamakta fayda vardır. Bu direktif doğrultusunda Türk devletlerinin bağımsızlıklarını kazanmasından yedi yıl sonra Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel ile Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev’in girişimleri sayesinde Türk devletlerinin güvenlik özel servis birimleri arasında “Türk Dilli Devletler İstihbarat Servisleri Konferansı” icra edilmesi kararı alınmıştır. Konferans ile ilgili toplanma, konferans sekretaryası, ev sahibi ülkelerin belirlenmesi, sistemin oluşturulması ve işletilmesi süreci, Türk Dünyası Birliği adına önemli bir atılım, stratejik bir karar, uzun vadeli hamle ve gelişme olarak değerlendirilmektedir.
Türk Dilli Devletler İstihbarat Servisleri Konferansı
Türk Dilli Devletler İstihbarat Servisleri/Özel Servisleri Konferansı’nın kurulmasına ilişkin protokol, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Türkiye ve Türkmenistan tarafından 20 Mayıs 1998’de İstanbul’da imzalanmıştır. Konferansa son üye ülke olarak Özbekistan katılmıştır. Toplantılar yılda bir kez sırasıyla üye devletlerde düzenlenmekte, ev sahibi ülke başkanlığında olağan olmak üzere yılda bir defa ülkelerin istihbarat ve güvenlik teşkilatı üst düzey yöneticilerinin katılımı ve davet edilen diğer ülke gözlemcilerinin iştirakiyle konferans yapılmaktadır. Konferansın tamamlanmasıyla birlikte alınan karar ve sonuçlara ilişkin nihai belgenin imzalanması, konferansın bir sonraki toplantısının hangi kardeş ülkede yapılacağına dair karara varılmasıyla tamamlanmaktadır.
1998’de başlayan konferans sürecinin üzerinden 20 yıl geçmiştir. Bu zaman zarfından ilk konferans, Türkiye-İstanbul, İkinci Konferans Azerbaycan-Bakü, Üçüncü Konferans Kazakistan-Astana’da gerçekleştirilmiştir. Son olarak 14 Kasım 2018 tarihinde 21’inci Konferans Kırgızistan-Bişkek’te icra edilmiştir. Türk Dili Konuşan Ülkeler (Türk Konseyi) İstihbarat Servisleri Konferansı’nın yeni dönem başkanlığı Kırgızistan’dan Azerbaycan’a devredilmiştir.
Devamı M5 Dergisi Nisan 2019 Sayısında…
