Terör Sözlüğü
Kökenleri Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin Afganistan’a askerî müdahalede bulunduğu döneme dayanan El Kaide, 1988 yılında kurulmuş dünya üzerinde çok sayıda devlet ve uluslararası kuruluş tarafından terör örgütü olarak kabul edilen örgüttür. Örgütün dünya çapında büyük etki yaratan eylemlerden en büyüğü kuşkusuz ABD’ye karşı yapılan terör saldırısıdır. 11 Eylül 2001 yılında 19 El Kaide üyesi kaçırdıkları 4 yolcu uçağı ile Uluslararası Ticaret Merkezi ve Savunma Bakanlığı olan Pentagon’a intihar saldırısı düzenledi.
EL KAİDE
1979 yılında Afganistan’da başlayan iç karışıklıklara son vermek bahanesiyle Sovyetler Birliği bu ülkeye askeri müdahalede bulunmuştur. Sovyetler Birliği’nin bu girişimine karşı ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) ve Pakistan İstihbarat Teşkilatı (ISI) işbirliği yaparak Afgan mücahitlere silahlı eğitim vermişlerdir. ABD’nin buradaki desteği sadece eğitimle sınırlı kalmamış, aynı zamanda askeri ve mali destek de sağlamıştır. Yıllarca süren savaşın ardından Sovyetler Birliği büyük kayıplar vermiş ve 15 Mayıs 1988 yılında Cenevre Anlaşması’yla ülkeden çekilmiştir. Sovyetlerin bölgeden çekilmesi ile ülkede yönetim birliğinin kurulamaması büyük bir otorite boşluğuna yol açmıştır. Bu yönetim boşluğundan ve kaos ortamından faydalanan Usame Bin Laden, El Kaide örgütünü kurmuştur.
Usame bin Ladin, 10 Mart 1957 tarihinde Suudi Arabistan’ın Riyad şehrinde doğmuştur. Babası Muhammed Bin Ladin Cidde’de inşaat işleriyle uğraşarak milyarder olan ve günümüzde Saudi Binladin Group adıyla faaliyet gösteren şirketin kurucusudur. Babasının 1967’de ölmesinin ardından Usame’ye yaklaşık 25–30 milyon dolar miras kalmıştır. Öte yandan Ladin, Sünni bir Müslüman olarak yetiştirilmiştir. Suriye ve Lübnan gibi şehirlerde öğrenim görmüş, Kral Abdülaziz Üniversitesi’nde ekonomi alanında eğitim
almıştır.
Bin Ladin, Sovyetler Birliği’nin 1979 Aralık ayında başlattığı müdahalede mücahitlere destek sağlamak amacıyla aynı yıl Pakistan’a gitti. Aile şirketine ait iş makinelerini Afganistan’a taşıyıp babasından kalan mirasla mücahitlere sağladığı maddi desteğin yanı sıra, dünyanın farklı noktalarından kendi deyişiyle “yüzlerce değil, binlerce” gönüllü Arap savaşçının Afganistan’a gitmesinde rol oynadı. Savaş sırasında, Iraklı mühendis Muhammed Saad ile birlikte çeşitli yapı ve tünellerin yapımında aktif olarak yer aldı. Amerika Birleşik Devletleri’nin Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) tarafından 1979-1989 yılları arasında yürütülen ve Siklon Operasyonu kod adını taşıyan program çerçevesinde, Pakistan’ın Servisler arası İstihbarat (ISI) teşkilatı ve Pakistan Silahlı Kuvvetleri tarafından eğitilen Afgan mücahitlere para ve silah desteği sağladı.
11 Ağustos 1988’de yakın arkadaşı Abdullah Yusuf Azzam’ın çağrısı sonucu Peşaver’de gerçekleştirilen ve bin Ladin, Muhammed Atıf, Seyyid İmam el-Şerif, Ebu Ubeyde el-Benşiri, Mohammed Loay Bayazid, Memduh Mahmud Salim ve Vael Hamza Abdulfettah Culaydan’ın katıldığı cihadın geleceği hakkındaki toplantıda, Sovyet kuvvetlerinin ülkeden ayrılmasının ardından da cihada devam edilmesi kararlaştırıldı. El-Kaide’nin eski hazinedarlarından Medani el-Tayyib, oluşumun 11 Ağustos’taki toplantıdan önce de var olduğunu, bin Ladin tarafından 17 Mayıs’ta gizlice organize edilen bir toplantıya kendisinin de katıldığını ve 11 Ağustos’taki toplantıyla birlikte bu oluşumun gün yüzüne çıktığını belirtmiştir. El-Kaide ifadesinin bilinen ilk kullanımı bu toplantıda oldu. 20 Ağustos’ta düzenlenen toplantıyla birlikte el-Kaide’nin esas kuruluşu gerçekleştirildi. Toplantı tutanaklarında “El-Kaide, aslen organize olmuş bir İslami gruptur. Amacı, Allah’ın ismini yüceltmek ve Allah’ın dinini muzaffer kılmaktır.” olarak tanımlanan organizasyonun askerî faaliyetleri, savaş boyunca Afgan mücahitlerle birlikte eğitilecek ve savaşacak olan “sınırlı süreli” ve deneme kampı sonrasında aralarındaki en iyilerin seçileceği “açık süreli” olmak üzere ikiye ayrılmıştı.
Devamı M5 Dergisi Mart 2019 Sayısında…
