Uzay Hukuku, Uzay Ajansı ve Türkiye

Uzay faaliyetleri, Türkiye açısından oldukça kritik bir öneme sahiptir. Bunun nedeni, ülkenin sahip olduğu jeopolitik önem kadar, bağlı bulunduğu coğrafyada üstlendiği rolden de kaynaklanıyor. Dolayısıyla kendisine atfedilen değer ile sahip olduğu teknolojik birikim, insan gücü ve altyapısal unsurlar birlikte değerlendirildiğinde, Türkiye’nin uzay faaliyetleri açısından adını uluslararası arenada duyurması bir istekten öte gereklilik hâline gelmiştir.

I. UZAY FAALİYETLERİNE GİRİŞ
VE UZAYIN HUKUKUNU KURMA GİRİŞİMLERİ^*

“Bir gün insanoğlu tayyaresiz de göklerde yürüyecek, gezegenlere gidecek, belki de Ay’dan bize haber yollayacaktır. Bu mucizenin tahakkuku için 2000 yılını beklemeye gerek kalmayacaktır. Gelişen teknoloji bize daha şimdiden bunu müjdeliyor. Bize düşen görev ise, Batı’dan bu konuda fazla geri kalmamayı temindir.”

Mustafa Kemal ATATÜRK
(Eskişehir, 1936)

Dünya nereye gidiyor? Peki, Türkiye olarak biz neredeyiz ve nereye gidiyoruz? İnsan bu soruları sormadan edemiyor. Çünkü her açıdan millî olabilmek, aslında evrensel olabilmeyi de gerektiriyor; hatta zorunlu kılıyor. Eğer bunlardan biri diğerinden haberdar olmazsa, ilerleme kısır bir döngü hâlini alıyor yahut ilerleme adına zaman kaybı oluyor.

Son 60 yıldır ürünlerini görmeye tanıklık ettiğimiz uzay endüstrisinin arka plan çalışmaları, esasında daha eski dönemlere gitmektedir. Henüz 1900’lerin başlarında uzaya bir roket gönderme fikri, bilim insanları tarafından dile getirilmeye başlanmıştır. Uzaya ulaşma hayâli ise, bundan çok daha öncesine uzanmaktadır.

İnsanoğlunun, uzaya erişme yolundaki serüveni gerçekten takdire şayandır. Bu uğurda birçok çalışma yapılmıştır. Bunların kimisi başarısız olmuş, kimisi rafa kaldırılmış, kimisiyse başarılı olarak insanlığı bugüne taşımıştır. İnsanlığın bu yoldaki gayreti, onu dünya dışındaki uzak diyarlara taşımıştır.

Esasına bakıldığında, bazıları açısından görece uzakmış gibi görünen uzay faaliyetleri, günlük hayatta pek çok faydayı bizlere sunmaktadır. Günümüzde gerek askerî gerekse sivil kullanım açısından pek çok alanda karşımıza çıkan uzay teknolojileri, insan hayatını hiç umulmadığı şekilde kolaylaştırmaktadır. Bu alanlar arasında, evrenin bilimsel anlamda araştırılması; uydu haberleşme sistemlerinin devreye sokulması; meteoroloji uydularının kullanılması; coğrafik tanımlama, denizcilik, jeodeziimyerölçüm bilimi ve uzaktan algılama gibi hususlarda seyrüsefer (GPS) ile uzaktan algılama uydu sistemlerinin hayata geçirilmesi gibi pek çok alan sayılabilir.

Peki baş döndüren bir hızla ilerleyen ve uluslararası nitelik taşıyan uzay faaliyetlerinin hukukî anlamda ele alınması, yaşanan süreç bağlamında nasıl olmuştur?

Devamı M5 Dergisi Ocak 2019 Sayısında…